11 owoców świata, które najlepiej wspierają trawienie białek

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2024, Alicja (Primanatura)

Surowe owoce dostarczają nie tylko witamin, fitamin, minerałów i błonnika, ale także enzymów trawiennych. Tymi enzymami są przede wszystkim amylazy, czyli enzymy, które trawią węglowodany. Jest jednak 11 owoców na świecie, które zawierają duże ilości proteaz, czyli enzymów trawiących białka. Są to ilości tak duże, że owoce te na surowo nie nadają się na żelatynowe galaretki. A to dlatego, że po zmieszaniu z żelatyną rozkładają ją (bo jest białkiem). W ten sam sposób działają w naszym układzie pokarmowym, dlatego mogą być bardzo pomocne podczas trawienia białek, w tym kazeiny i glutenu. Z tego wpisu dowiesz się, które owoce pomagają trawić białka najlepiej.

Co to za ranking i dla kogo potrzebny

Ranking ten opracowałam na podstawie badania opublikowanego w roku 2016 w czasopiśmie „Food chemistry” (pol. „Chemia żywności) [1]. Naukowcy z Pekinu porównali w nim aż 41 owoców. Oczywiście pod kątem aktywności proteaz, czyli enzymów białkowych.

Jak wiadomo, układ pokarmowy człowieka produkuje liczne proteazy, np. pepsynę w żołądku, czy trypsynę w trzustce. Proteazy są mu bowiem potrzebne, by sprawnie trawić pokarm białkowy.

Dodatkowo, z proteaz korzysta także układ odpornościowy, np. w czasie infekcji lub gojenia ran [2].

Niestety, nie u wszystkich osób produkcja proteaz jest wystarczająca. U niektórych, np. u osób starszych lub osób z chorobami trzustki, produkcja proteaz jest upośledzona, co skutkuje problemami trawiennymi (np. wzdęciami i zaparciami po białkowych posiłkach) lub obniżoną odpornością. W takich przypadkach warto posiłkować się naturalnymi proteazami z owoców najaktywniejszych enzymatycznie.

Poza dolegliwościami pokarmowymi i odpornościowymi, owoce te są polecane dla sportowców, którym zależy na maksymalnej wydolności organizmu, sprawnym rozkładaniu białek na aminokwasy i szybkim przyroście masy mięśniowej (białkowej).

Ranking owoców z największą aktywnością proteaz (enzymów białkowych)

1. Kiwi zielone – zawiera duże ilości aktynidyny

Zielone kiwi (Actinidia deliciosa odm. Hayward) jest jedynym owocem, który wykazuje najwyższą aktywność enzymatyczną względem białek zarówno w pH kwaśnym (prawie 30 U /g), jak i obojętnym (ponad 20 U/g) [1]. W pH zasadowym aktywność kiwi spada do około 8 U/g, ale to wciąż naprawdę sporo.

W porównaniu z kiwi zielonym, wiele odmian kiwi złotego ma niewielkie ilości aktynidyny. Wśród nich wyróżnia się odmiana SunGold (Actinidia chinensis odm. „Zesy002”), której aktywność enzymatyczna osiąga 25% aktywności owoców zielonych odmiany Hayward. [3]

Aktywnym enzymem kiwi jest aktynidyna.

Bogate w aktynidynę zielone kiwi przyspiesza trawienie białek w żołądku, dlatego jest szczególnie korzystne dla sportowców, osób starszych oraz osób z zaburzeniami układu trawiennego. [3]

Wysoka aktywność enzymów zielonego kiwi nie pozwala stężeć żelatynie. Jeśli chcesz zrobić galaretkę z surowego kiwi lub innego owocu z tego rankingu, do żelowania użyj agaru, który bazuje na żelujących cukrach, a nie białkach.

2. Ananas – zawiera duże ilości bromelainy

W porównaniu z kiwi, aktywność enzymatyczna ananasa (Ananas comosus (Linn.) Merr) w kwaśnym pH jest tylko odrobinę mniejsza (o 4%). W obojętnym pH ananas jest o 13% mniej aktywny niż zielone kiwi, ale za to w zasadowym pH przewyższa aktywność enzymatyczną kiwi o prawie 20 %.

Aktywnym enzymem ananasa jest bromelaina.

„Do jej właściwości zalicza się:
(1) zakłócanie wzrostu komórek złośliwych;
(2) hamowanie agregacji płytek krwi;
(3) aktywność fibrynolityczna;
(4) działanie przeciwzapalne;
(5) oczyszczanie skóry.
Te biologiczne funkcje bromelainy, nietoksycznego związku, mają wartości terapeutyczne w modulowaniu:
(a) wzrostu nowotworu;
(b) krzepnięcie krwi;
(c) zmian zapalnych;
(d) opatrywaniu oparzeń trzeciego stopnia;
(e) zwiększeniu wchłaniania leków.”
[4]

Najwięcej bromelainy zawiera skórka i łodyga ananasa. I to właśnie z nich ekstrahuje się bromelainę do celów przemysłowych, w tym farmaceutycznych i spożywczych. Jest tak silnym enzymem, że osoby pracujące przy przetwórstwie ananasów muszą nosić ochronne rękawiczki i maski, aby zapobiec uszkodzeniu skóry.

Bromelainę możesz z powodzeniem zastosować do marynat zmiękczających mięso.

Osoby wrażliwe na „szczypanie” języka przy jedzeniu ananasa mogą w prosty sposób inaktywować enzymy. Wystarczy na pół godziny zanurzyć kawałki ananasa w osolonej wodzie, po czym odcedzić. Radziła tak dr Budwig. W jej antynowotworowej diecie (diecie dr Budwig) ananas i sok ananasowy pełnią ważną rolę.

^{Jeśli interesuje Cię ten temat przeczytaj: „5 obowiązkowych soków w diecie dr Budwig – przewodnik„}

3. Figa – zawiera duże ilości fikainy

Owoce figi (Ficus carica Linn) plasują się na trzecim miejscu tego rankingu. Ich aktywność enzymatyczna w kwaśnym pH jest o 16% niższa niż w przypadku kiwi, ale wciąż jest bardzo wysoka (przekracza 20 U/g). W neutralnym pH aktywność fig jest o 18% niższa niż aktywnośc kiwi, ale w zasadowym pH jest o prawie 30% wyższa niż aktywnośc kiwi.

Aktywnym enzymem figi jest fikaina, inaczej nazywana ficyną.

Jest to enzym szeroko stosowany w medycynie, między innymi do preparowania próbek krwi (do oznaczania grup krwi). Stosuje się ją także w leczeniu pasożytów jelitowych (szczególnie nicieni).

Jest to bardzo silny enzym, dlatego w postaci oczyszczonej powinien być używany tylko pod kontrolą lekarza. Jednakże w postaci owocu lub wysokiej jakości soku, może być zjadany regularnie.

W naszym klimacie owoce fig najczęściej dostępne są w postaci suszonej. Ponieważ mają działanie przeczyszczające, nie należy przesadzać z ich ilością.

4. Papaja – zawiera duże ilości papainy

Choć papaja (Carica papaya Linn) jest obok ananasa najsłynniejszym enzymatycznym owocem świata, w tym rankingu zajmuje dopiero 4 miejsce. Badaniem objęto bowiem dojrzały owoc papai oferowany na rynku. Z pewnością niedojrzały owoc papai wypadłby w tym rankingu lepiej. Najwięcej enzymów w owocu papai zawiera bowiem mleczko (lateks), które zanika w trakcie dojrzewania.

Tak więc, w porównaniu z zielonym kiwi, dojrzały owoc papai wykazał:

o 20% mniejszą aktywność enzymatyczną w kwaśnym pH (ale wciąż bardzo wysoką, bo powyżej 20 U/g),
0 10% mniejszą aktywność enzymatyczną w obojętnym pH (ale wciąż bardzo wysoką, po ponad 18 U/g)
o 50% mniejszą aktywność enzymatyczną w zasadowym pH.

Aktywnym enzymem papai jest papaina.

Do celów przemysłowych (w tym farmaceutycznych i spożywczych) enzym ten powszechnie ekstrahuje się ze wspomnianego mleczka (lateksu) wypływającego po nacięciu niedojrzałych owoców. Duża ilość papainy obecna jest też w skórce, nasionach i liściach papai.

Papaina ma większą zdolność trawienia glutenu (gliadyny) z mąki pszennej niż produkowane prze z układ pokarmowy pepsyna i trypsyna! Tak wykazały badania in vitro. [6] Ma także dużą zdolnośc trawienia białek mlecznych, w tym kazeiny. W związku z tym osoby z nietolerancją glutenu lub kazeiny mogą wspierać sie owocami papai.

Niestety owoce papai są bardzo nietrwałe, a podróż z tropików długa. Dlatego w naszym klimacie nie jest łatwo zdobyć pełnowartościowe papaje. Można jednak korzystać z wysokiej jakości, ekologicznego soku Dr Budwig Fermentgold (ferment oznacza „enzym”). Tłoczy się go z całych, ekologicznych papai wraz z bogatą w enzymy skórką i nasionami.

Sok Fermentgold jest 100% sokiem owocowym, bezpośrednio tłoczonym, nie z koncentratów. Jest wykonany wg oryginalnej receptury farmaceutki dr Johanny Budwig tak, by zachował maksymalną aktywność składników odżywczych w tym enzymów. Oprócz owoców papai (60%) zawiera też jabłka (40%). Możesz go kupić TUTAJ
w naszym rodzinnym sklepie oferującym wysokiej jakości produkty do diety dr Budwig.

5. Kaki (inaczej persymona, sharon)

Owoc kaki (Diospyros cathayensis Steward) wykazał najwyższą aktywność enzymatyczną w zasadowym pH (prawie 19 U/g) i wysoką w neutralnym pH (ponad 10 U/g) Nie wykazał jednak aktywnosci w środowisku kwaśnym.

6. Morela

Owoc moreli (Armeniaca vulgaris Lam) także nie wykazywał aktywności w kwaśnym pH, jednak w zasadowym pH uplasował się na miejscu drugim, tuż za kaki! W obojętnym pH, podobnie jak owoc kaki, wykazywał dużą aktywność (ponad 10 U/g).

7. Pomelo

Owoc pomelo (Citrus maxima (Burm.) Merr) swoją najwyższą aktywność wykazał w środowisku zasadowym (ponad 10 U/g). Jest też wyraźnie aktywny w środowisku kwaśnym i neutralnym (ponad 5 U/g).

8. Pomarańcza

Owoc pomarańczy (Citrus junos Sieb. ex Tanaka) wykazał wysoką aktywność enzymatyczną w środowisku kwaśnym (ponad 10 U/g) oraz wyraźną aktywność w pH neutralnym (ponad 5 U/g). Nie wykazał jednak aktywności w pH zasadowym.

9. Cytryna

Owoc cytryny (Citrus limon (Linn.) Burm. F), podobnie jak owoc pomarańczy wykazał wysoką aktywność enzymatyczną w środowisku kwaśnym (prawie 10 U/g) oraz wyraźną aktywność w pH neutralnym (ponad 5 U/g). Podobnie jak owoc pomarańczy, nie wykazał jednak aktywności w pH zasadowym.

10. Mango i brzoskwinia – ex aequo 🙂

Na 10 miejscu uplasowałam ex aequo 2 owoce:

mango (Mangifera sylvatica Roxb)
oraz
brzoskwinię (Amygdalus persica Linn).

Oba owoce wykazują bowiem podobnie wysoką aktywność enzymatyczną (ponad 10 U/g) w jednym typie środowiska:

mango – w środowisku kwaśnym (niskie pH),
brzoskwinia – w środowisku zasadowym (wysokie pH).

W pozostałych pH owoce te są enzymatycznie nieaktywne.

Inne owoce bogate w enzymy białkowe

Jak juz napisałam na wstępie, w badaniu, na którym opieram swój ranking, przeanalizowano w sumie 41 owoców. Poza pierwszą dziesiątką, wyraźną aktywność enzymatyczną wykazywały także inne owoce typowe dla chińskiego rynku, w tym:

smoczy owoc (pitaja),
awokado
poziomkówka indyjska,
owoc chlebowca różnolistnego
jabłko chińskie (malus asiatica Nakai)
durian
granat
flaszowiec łuskowaty
jujuba.

Owoce bez aktywnych proteaz

Żadnych aktywności proteaz nie wykryto w:

mangostanie,
arbuzie,
melonie piżmowym,
bananie,
karamboli,
wiśni,
nieśpliku japońskim,
truskawce,
jabłku,
śliwce,
gruszce,
bergamotce,
winogronach,
mandarynce,
owocu kumguat, owocu longan,
liczi
jagodach.

Nie znaczy to jednak, ze są to owoce bez wartości odżywczych. Mają ich bez liku, i to niezwykle cennych leczniczo. Ale innych niż enzymy białkowe. A ten ranking dotyczył tylko enzymów trawiących białka.

Jeśli chcesz zobaczyć ranking owoców pod kątem leczniczych polifenoli, zerknij tutaj: Ranking owoców z największą ilością polifenoli

Ważna uwaga na koniec

Na koniec muszę przypomnieć, że pozytywne działanie owocowych enzymów jest możliwe tylko wtedy, gdy są one aktywne.

Ponieważ wysoka temperatura niszczy enzymy, dlatego, jeśli chcesz maksymalnie wykorzystać super enzymatyczne owoce z tego rankingu, sięgaj po nie tylko na surowo. Poza tym możesz także korzystać z nich po ukiszeniu (ale bez wcześniejszego gotowania) lub po naturalnym ususzeniu (w niskich temperaturach).

Pamiętaj też, że z czasem ilość enzymów w owocach spada. A zatem sięgaj po owoce najświeższe, sezonowe. Nie przechowuj ich długo. Jeśli nie masz możliwości zjeść ich od razu, ukiś 🙂

A jeśli nie masz dostępu do świeżych lub kiszonych owoców, posiłkuj się wysokiej jakości sokami. Ale tylko takimi, które – podobnie do soku Dr Budwig Fermentgold – wyprodukowano w delikatnych procesach, aby maksymalnie ochronić aktywność enzymatyczną owocowych proteaz.

Autor: Alicja Krzywańska-Podermańska
Copyright – Primanatura Piotr Podermański 2024-